Samen tegen armoede

In de lokalen van vzw De knoop – het vroegere Teledienst - aan de Oude Kaai is het aangenaam druk. De ramen werden pas bestickerd met het nieuwe logo. Een frisse doorstart voor deze bruisende organisatie die mensen in armoede een stem geeft. In aanloop naar de Werelddag van verzet tegen armoede op 17 oktober spraken we er met Margot Van Oudenhove (projectmedewerker welzijn van de stad), Licorice Leroy (coördinator vzw De knoop) en Karen Mariën (voorzitter Armoedenetwerk Ninove – ANN) over armoede in Ninove en hoe bergen worden verzet om dit de wereld uit te helpen.

Ook Mukeshimana schoof mee aan tafel. Als ervaringsdeskundige weet ze uit eerste hand wat armoede met een mens doet. Dankzij de inspanningen van vzw De knoop klom ze uit een diep dal en heeft ze opnieuw een positieve kijk op de toekomst. Een hartelijk gesprek over menselijkheid, warmte en opnieuw durven dromen.

Armoede in Ninove. Een onderwerp dat voor veel mensen tegelijk ver weg is, maar ook dichtbij?

Margot: “Dat kan je wel zeggen. Veel mensen in Ninove hebben het gelukkig goed, maar er zijn ook heel wat mensen die moeite hebben om de eindjes aan elkaar te knopen. In vergelijking met andere regio’s zie je dat de armoedecijfers meer uitgesproken zijn in de Denderstreek.”

Hoe is dat zo gekomen?

Karen: “Dat is historisch zo gegroeid. Ninove, en bij uitbreiding de hele Denderstreek, was een regio met veel middelgrote familiebedrijven die voor werkgelegenheid zorgden voor inwoners uit de streek. Met het verdwijnen van deze bedrijven verdwenen niet enkel jobs, maar ook een belangrijke basis voor het bestaande sociale netwerk. Rond die kleine familiebedrijven zweefden nl. veel verenigingen.

Ook dat rijke verenigingsleven is voor een groot stuk verdwenen. Mensen verloren zo niet enkel hun inkomen maar ook de mogelijkheden om elkaar te ontmoeten in hun vrije tijd. Ook dat had gevolgen. Je mag nl. het belang van die sociale netwerken in de strijd tegen armoede niet onderschatten, want armoede gaat over meer dan enkel inkomen.”

De armoedecijfers stijgen ook?

Licorice: “Inderdaad. Wij zien het aantal mensen dat regelmatig beroep doet op de Sociale Kruidenier (waar mensen die het financieel moeilijk hebben basisinkopen kunnen doen aan goedkopere prijzen) enkel stijgen. Het laatste jaar gaat dit over meer dan een verdubbeling. Een deel van die stijging kunnen we toeschrijven aan Oekraïense gezinnen (ongeveer een derde van ons publiek momenteel) maar er is mee aan de hand. Recent zien we ook het aantal daklozen sterk toenemen, ook bij jongeren. We zien dus duidelijk dat armoede in Ninove aan een opmars bezig is, jammer genoeg.”

Margot: “Ninove is nog relatief betaalbaar om te wonen én vlakbij Brussel. Het is dus logisch dat veel mensen voor wie het leven in de grootstad of een duurdere regio onbetaalbaar is, uitkijken naar meer betaalbare alternatieven. Maar dat brengt ook andere problemen met zich mee. De druk op de woningmarkt neemt sterk toe, waardoor ook de crisisopvang die door de stad wordt georganiseerd toeslibt omdat de uitstroom naar de reguliere woningmarkt hapert. Vaak zijn het ook Franstaligen die zich in Ninove vestigen, wat zorgt voor extra uitdagingen op school en daarbuiten. Zij komen terecht in een voor hen nieuwe omgeving met soms andere normen, verwachtingen en gewoontes. Onmiddellijk volwaardig deelnemen aan het Ninoofse leven is niet altijd eenvoudig. Een sociaal netwerk (opnieuw) opbouwen is hierbij cruciaal.”

En dat sociale netwerk proberen jullie bij vzw De knoop terug vorm te geven?

Licorice: “Dat klopt. Door mensen in armoede te begeleiden en hun sociaal netwerk terug helpen vorm te geven, ondersteunen we hen om opnieuw een plaats in de maatschappij te verwerven. We bieden hen perspectief zodat ze opnieuw durven dromen. Dat is voor velen een heel belangrijke eerste stap. Armoede brengt veel schaamte en stress met zich mee en dat weegt op een mens. Je raakt steeds meer geïsoleerd en dat is wat we met vzw De knoop in de eerste plaats proberen tegen te gaan.

We werken met een open onthaal. Mensen zijn hier welkom voor een tas koffie, een babbeltje en hulpvragen rond administratieve zaken. Mensen kunnen ook een douche nemen of een wasje draaien. Maar we organiseren ook allerhande activiteiten. Dat zijn vaak simpele zaken zoals een wandeling of een fietstocht. We hebben ook een sociale moestuin. Door bezig te zijn in de tuin vergeten mensen heel even hun zorgen. Je ziet hen dan vaak echt opfleuren. En het is ook een voorbereiding op de arbeidsmarkt. Het vraagt immers wel wat inspanning om de moestuin netjes te houden en samen te werken met andere tuiniers. En daar blijft het niet bij. Mensen uit armoede schuiven met ons ook mee aan tafel bij de beleidsoverleggen met de overheid. Ze hebben dus echt inspraak op alle niveaus.”

Er zijn nog organisaties die hun schouders onder het Ninoofse armoedebeleid zetten?

Margot: “Er zijn inderdaad veel partners in het Ninoofse armoedebeleid. Naast de stad en vzw De knoop, is er ook o.a. Kind & Gezin, het jeugdopbouwwerk en de Ninoofse scholen. Dat maakt denk ik ook het succes uit van het hele opzet. Het beleid wordt echt van onderuit vorm gegeven. Dat enthousiasmeert ook. Er is onder de verschillende organisaties een sterk samenhorigheidsgevoel. Een overtuiging om er samen onze schouders onder te zetten.”

Karen: “Er zijn doorheen de jaren heel wat organisaties bij het Armoedenetwerk betrokken. Het Netwerk brengt organisaties samen zodat er vlot kan samengewerkt worden. Daarnaast trachten we hiaten in het ondersteuningsaanbod weg te werken en te wegen op het lokale beleid. We vertrekken daarbij steeds vanuit de ervaringen van mensen in armoede zelf. Dat lukt dankzij het engagement van een opgeleide ervaringsdeskundige in armoede en de groepswerking bij vzw De knoop.”

En wat mogen de Ninovieters van de Werelddag van verzet tegen armoede verwachten?

Licorice: “In CC De Plomblom stelt Dominique Willaert op 13 oktober zijn nieuwe boek over de Denderstreek voor: ‘Niet alles, maar veel begint bij luisteren’. We hadden het genoegen om een tijd terug een gesprek met hem te hebben. We zaten direct op dezelfde golflengte en besloten om de handen in elkaar te slaan en samen een boeiende avond in elkaar te steken. We gaan voor een luchtige avond met veel inhoud, nog meer verhalen en een constructief perspectief. O.a. met een lied dat we samen zullen brengen. De tekst werd geschreven in onze groepswerking. Wij smeren alvast onze keel (lacht).”

Uit het leven gegrepen: Mukeshimana

Mukeshimana komt uit Rwanda. “Ik leefde met mijn twee dochters Naomi en Elize op straat. Een heel erg zware periode waar ik er ook mentaal onder door gegaan ben. Het is zwaar wanneer je als moeder je kinderen geen goed leven kan geven. Kort na kerstmis kwam het verlossend telefoontje dat ik via het Sociaal Verhuurkantoor Zuid-Oost-Vlaanderen een huis kon huren. Eindelijk was er een lichtpuntje dat ik met beide handen heb aangegrepen. Daarna kwam ik in contact met (toen nog) Teledienst. Zij hebben me stilaan uit het isolement getrokken en mijn leven terug vorm gegeven. Daar ben ik hen ongelofelijk dankbaar voor. Het werk dat zij leveren is voor veel mensen van levensbelang!”